همسایه دیوار به دیوار بهشتیم
تاریخ انتشار: ۹ تیر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۴۰۱۰۳۶
ساکنان مشهد خود را مجاور و یا به اصطلاح امروز، همسایگان ثامن‌الحجج(ع) می‌دانند و این نام در طول تاریخ در کنار زائران به کار گرفته شده است.
به گزارش قدس آنلاین، عشق و علاقه به اهل‌بیت(ع) و آرزوی همجواری با امام مهربان، در طول تاریخ هزار و ۲۰۰ ساله مشهد، سبب مهاجرت و اسکان مردمانی از نژادها و اقوام مختلف شده؛ مردمانی که وجه اشتراک تمام آن‌ها، مسلمان بودن و مهر ورزیدن به امام رضا(ع) است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
نخستین مجاوران حرم رضوی بی‌تردید اهالی شهرهای اطراف مشهد بوده‌اند؛ ارادتمندانی از نوغان، طابران و به‌ویژه مرو که در زمان امام رضا(ع) با معارف رضوی آشنایی پیدا کردند و محبت آن حضرت را به دل گرفتند. از یک منظر، این نقل‌مکان‌ها فقط جابه‌جایی در منطقه بومی بود. تعدادی از اهالی نیشابور نیز در این دوره، به مشهد آمدند و در کنار مضجع شریف رضوی، مأوا گرفتند. براساس گزارش شیخ صدوق در «عیون اخبارالرضا(ع)»، نخستین مؤذن حرم رضوی از میان همین نیشابوری‌های مهاجر برخاست؛ ابونصر نیشابوری که گویا باید وی را نخستین مؤذن تاریخ حرم رضوی بدانیم. موج مهاجرت نخست در تمام دوره سامانی ادامه داشت. شیخ صدوق در «عیون اخبار الرضا(ع)»، از واکنش‌های تند ابومنصور محمد بن عبدالرزاق توسی، حکمران سامانیان در منطقه توس، نسبت به زائرانی که گروه گروه برای زیارت به مشهد می‌آمدند و بخش مهمی از آن‌ها، مجاور می‌شدند، سخن به میان آورده است؛ رویکردی که البته پس از یک اتفاق، تغییر کرد. با این حال، تنها خراسانیان نبودند که به فیض همسایگی امام رضا(ع) نائل می‌شدند؛ گزارش‌هایی درباره ورود برخی زائران از مناطق بسیار دوری مانند مصر در دست است که این افراد نیز در مشهد ماندگار شدند و به جمع مجاوران پیوستند. گروه دیگری که نباید از قلم بیندازیم، سادات و علویان هستند که به دلیل وابستگی‌های معنوی و خانوادگی، به مشهد آمدند. این افراد احتمالاً نخستین متولیان بقعه مطهر بودند.
موج دوم: مجاورانی از آن سوی ماوراءالنهر
از حدود قرن چهارم هجری، به‌تدریج اقوام آن سوی ماوراءالنهر یا فرارودان، به مناطق داخلی خراسان کوچیدند و بخشی از آن‌ها در نواحی اطراف مشهد ساکن شدند. هرچند این نقل و انتقالات در ابتدای کار، عموماً دوستانه نبود. مشهور است که سبکتگین، پدر محمود غزنوی به مشهد تاخت و دست به غارت زد، اما با استقرار حکومت محمود، شرایط تغییر چشمگیری کرد. بزرگان دولت غزنوی که بخش زیادی از آن‌ها را سرداران و اقوام تُرک‌نژاد تشکیل می‌دادند، به عمران و سکونت در مشهد، راغب شدند. سوری بن معتز، حکمران بخشی از خراسان در دوره غزنوی، نخستین مناره حرم مطهر را ساخت و جمعی از غلامان و وابستگان خود را در مشهدالرضا(ع) اسکان داد. به این ترتیب، بخشی از مجاوران حرم رضوی متشکل از اقوام تُرک‌نژادی شد که از شمال شرقی به این سو رو آوردند. در دوره سلجوقیان و با اهتمامی که برخی از اُمرای آن‌ها به ساخت تأسیسات زیربنایی در مشهد داشتند، کار مهاجرت و مجاورت سرعت گرفت. گزارش‌هایی از وجود برخی مدارس و حضور تعدادی از محدثان و علمای مشهور در مشهدِ این دوره وجود دارد که نشان می‌دهد از نظر اجتماعی، اهل علم نیز به بخشی از مجاوران حرم رضوی تبدیل شده بودند.
موج سوم: مجاورت در دوره مغول تا صفویه
همان‌طور که یکی دو بار در همین صفحه اشاره کردیم، با وجود حمله گسترده مغولان به ایران و به ویژه خراسان آسیبی به مشهد وارد نشد. با تخریب نواحی مجاور مشهد، موج سوم مهاجرت به سمت شهر آغاز شد؛ باقیمانده سکنه تابران، نیشابور و دیگر مناطق خراسان، به سمت مشهد راه افتادند و جمعیت مجاوران حرم رضوی به نحو چشمگیری افزایش یافت. مدتی بعد و در دوره غازان‌خان، جمعیت آن‌قدر فزونی گرفت که ناچار به ایجاد تأسیسات گسترده شهری برای تأمین آب شدند؛ رویکردی که در دوره تیموری هم دنبال شد و در عصر سلطان‌حسین بایقرا به اوج خودش رسید. با انتخاب هرات به عنوان پایتخت تیموری، توجه به مشهد و ترغیب برای مهاجرت به آن هم افزایش یافت. ابن‌بطوطه که مقارن همین دوره تاریخی به مشهد سفر کرده است، آن را صاحب مردمانی از مناطق مختلف جهان اسلام می‌داند که از هند گرفته تا جبال و عراق و شمال آفریقا، به مشهد آمده‌اند و پس از زیارت، مجاورت را برگزیده‌اند.
موج چهارم: از صفویه تا امروز
تعداد کسانی که به شوق مجاورت، به مشهد مهاجرت می‌کردند، با روی کار آمدن دولت صفویان و توجه ویژه آن‌ها به شهر مشهد، به‌شدت افزایش یافت. این را می‌توان از برنامه‌های عمرانی گسترده‌ای حدس زد که طی این دوره به انجام رسید. نخستین باروی بزرگ شهر، در دوره شاه‌طهماسب یکم بنا شد و نخستین خیابان را، شاه‌عباس یکم، حدود نیم قرن پس از ساخت بارو، بنا کرد. اماکن متبرکه گسترش فراوانی یافت و به‌تدریج در میان واقفان، خادمان و متولیان حرم مطهر، افرادی پیدا شدند که ریشه‌های آذربایجانی، گرجی، لُری و حتی عراقی داشتند و می‌توان سرنخ‌هایی از شکل گرفتن برخی محلات مشهد، حول همین ویژگی‌های قومی پیدا کرد. در دوره‌های بعد، موج گسترده‌ای از دوستداران اهل‌بیت(ع) و علاقه‌مندان به امام رضا(ع) به ویژه از مناطق شمال غرب ایران، یعنی آذربایجان و قفقاز به مشهد آمدند و مجاور شدند. در همین دوره است که شاهد حضور شیعیان شبه قاره
هند در مشهد هستیم. آن‌ها هم از خود یادگاری‌هایی مانند مدرسه خیرات‌خان و میرزاجعفر به جا گذاشته‌اند. علی نجف‌زاده در کتاب «گروه‌های مهاجر به مشهد از صفویه تا کنون»، به تفصیل و با جزئیات درباره این مهاجرت‌ها صحبت می‌کند. در دوره‌های بعد و به ویژه پس از تشکیل اتحاد جماهیر شوروی، جمعیت مجاوران با مهاجرت دوباره مردم بخارا و مرو، افزایش یافت و آن‌ها مراکز مذهبی و دینی متعددی را در مشهد به وجود آوردند.
منبع: آستان نیوز
انتهای پیام/
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: همسایه بهشت مهاجرت مجاوران حرم رضوی افزایش یافت امام رضا ع
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۴۰۱۰۳۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
هوای گرم در خراسان رضوی ماندگار است
زهرا آهنگرزاده گفت: در این مدت دمای هوای مشهد به بالای ۳۰ درجه سلسیوس و در مناطق کویری خراسان رضوی تا ۳۳ درجه افزایش خواهد یافت.
وی اضافه کرد: دمای فعلی مشهد ۲۸ درجه سلسیوس است که طبق تحلیل نقشه‌ها و مدل های هواشناسی امروز بین ۱۸ تا ۳۱ درجه در نوسان خواهد بود.
کارشناس مرکز پیش بینی هواشناسی خراسان رضوی دامه داد: از عصر چهارشنبه هفته جاری با نفود سامانه بارشی جدید از گرمای هوا در استان کاسته می‌شود که اطلاعات تکمیلی در موعد مقرر اعلام خواهد شد.
وی خاطر نشان کرد: ابرناکی، افزایش رطوبت هوا و سرعت گرفتن لحظه‌ای وزش باد از دیگر پدیده های جوی است که تا روز چهارشنبه هفته جاری در استان غالب خواهد بود.
آهنگرزاده عنوان کرد: در شبانه روز گذشته، ریوش با کمینه دمای هشت درجه سلسیوس و تایباد با بیشینه دمای ۳۳ درجه به ترتیب سردترین و گرمترین شهرستان های استان خراسان رضوی بوده اند.
به گفته وی، در این مدت کلانشهر مشهد نوسانات دمایی ۱۵ تا ۲۸ درجه سلسیوس را به ثبت رسانده است.
باشگاه خبرنگاران جوان خراسان رضوی مشهد
جزئیات جدید از دزدیده شدن دختر ۴ ساله کلالهای؛ کارگر ۳۵ ساله قصد فروش یسنا را داشت